ایرانیان قدیم خیال می‌کردند برنج را «برزویه طبیب» در زمان «انوشیروان ساسانی» به‌همراه کتاب «کلیله و دمنه» از هند به ایران آورده است. از آن‌موقع هم خیلی طول کشید تا برنج بشود غذای اصلی ایرانی‌ها.

برنج - قاجار

به گزارش همشهری آنلاین، «رشیدالدین فضل‌الله همدانی» در قرن هفتم شمسی در کتاب «آثار و احیاء» نوشته است در زمان او این ایده رایج بود که برنج را برزویه طبیب از هند به ایران آورده است. وی چگونگی کشت برنج را مفصل توضیح داده و جالب اینکه همان‌موقع می‌دانسته و گفته که کیفیت برنج گیلان نسبت‌ به نقاط دیگر بهتر است.

بنا به منابع تاریخی، کشت برنج در ایران از همان دوره ساسانیان رواج یافته و البته که غذایی سراسری نبوده که در همه نقاط ایران مصرف شود. در قرون بعدی نیز انواع مختلف برنج در ایران کشت شده و به‌مرور توسط کشاورزان ایرانی انواع جدیدتر و مرغوب‌تر نیز به وجود آمده که بیشتر باب میل ایرانی‌ها باشد.

در دوره صفوی برنج، غذایی شاهانه بوده و البته به‌ صورت پلو یا به صورت چلو به‌ همراه کباب یا خورش به غذای مخصوص مهمانی‌ها و جشن‌ها تبدیل شده است؛ «ملمع پلو» و «بریان پلو» و «قاورمه پلو» و «دولمه پلو» غذاهای مشهور دوره صفویه بوده‌اند. تا دوره قاجار هم کار به جایی رسید که «ادوارد پولاک» طبیب مخصوص ناصرالدین قاجار نوشته است: «ایرانیان ساده زندگی می‌کنند و کلا در غذا خوردن و نوشیدن عاداتی متعادل دارند. غلات، برنج، سبزیجات، میوه و لبنیات غذای اصلی آنان را تشکیل می‌دهد. در شهرها و در میان مردم مرفه برنج مهم‌ترین جزء غذا به‌ حساب می‌آید. برنج در پخت سه غذای ایرانی: پلو، چلو و آش به کار می‌رود. این غذاها نقش مهمی در زندگی خانواده ایرانی دارند. ایرانی‌ها حتی نمی‌توانند بهشت را بدون برنج تصور کنند».

تصویری زیرخاکی از مغازه برنج‌فروشی در دوره قاجار | ایرانی‌ها از کی برنج‌خور شدند؟ | ریشه اصطلاح پلوخوری
برنج در دنیا انواع مختلفی دارد ولی در ایران فقط برنج سفید و انواع بومی ایرانی پرطرفدار است

اسم برنج‌ها از کجا آمده است؟

برنج ایرانی انواع مختلفی دارد. امروزه حدود ۴۵ نوع برنج در ایران کشت و مصرف می‌شود و از همه معروف‌تر برنج صدری و برنج طارم است که بخش بزرگی از انواع برنج ایرانی را تشکیل می‌دهند؛ از جمله صدری حسن سرایی، صدری دم‌سیاه، طارم دیلمانی، طارم رشتی و طارم محلی.

اغلب برنج‌های ایرانی به نام محل کشتشان شناخته می‌شوند یا خصوصیات ظاهری‌شان. برخی هم مثل برنج صدری ماجرایی تاریخی دارند که چنین است: «میرزا آقا خان نوری که در دوره قاجار، صدارت را برعهده داشت، عده‌ای را به کشورهای آسیای شرقی فرستاد و بذر چغندر و برنج را به شمال کشور ایران آوردند. به‌روایتی این برنج از هندوستان آورده شده بود و به برنج صدراعظمی موسوم گردید. بعدها بر اثر کثرت استفاده، نام آن از برنج صدراعظمی به برنج صدری تغییر یافته است».

برخی انواع برنج نیز به نام کشاورزی که نخستین‌بار آنها را رشد و پرورش داده شناخته می‌شوند؛ برای مثال برنج هاشمی که ماجرایش این است: «یوسف هاشمی‌زاده در سال ۱۳۶۴ متوجه چند خوشه متفاوت در شالیزارش شد. این خوشه‌ها بلندتر بودند و ساقه باریک‌تری هم داشتند. وی این خوشه‌های ویژه و جذاب را جمع‌آوری کرد و در آغاز فصل بهار خزانه جداگانه‌ای برای آنها گرفت و آنها را نشاء کرد و در فصل برداشت هم جداگانه و با احتیاط آنها را درو کرد و برنج هاشمی متولد شد».

دیگر اینکه علاوه بر گیلان و مازندران انواع دیگری از برنج در مناطق مختلف ایران کشت می‌شود؛ ازجمله برنج عنبربو در خوزستان و مناطق غربی ایران و برنج چمپا در اصفهان و مناطق مرکزی و جنوبی ایران.

تصویری زیرخاکی از مغازه برنج‌فروشی در دوره قاجار | ایرانی‌ها از کی برنج‌خور شدند؟ | ریشه اصطلاح پلوخوری
مغازه برنج‌فروشی در شمال ایران در دوره قاجار

پلو؛ کشف مهم ایرانی‌ها

مهم‌ترین غذایی که با برنج می‌پزند، چلو است که همان برنج خالی یا برنج سفید است و البته انواع پلو هم هست. جالب اینکه ایرانی‌ها بیش از ۴۰ نوع پلو را بلدند بپزند و ماجرا این است: «برخی از پژوهشگران پلو را کشف مهم آشپزان ایرانی می‌دانند و معتقدند که هیچ ملتی آن را به خوبی ایرانیان درست نمی‌کنند. به‌عقیده آنان سبزی، تره‌بار و بنشن در قیاس با گوشت، مرغ و ماهی مواد ارزانی به‌شمار می‌آیند و در آشپزی ایرانی با افزودن این نوع مواد به برنج، آن را به صورت پلو درمی‌آورند که نیازی به خورش جداگانه ندارد و مثل آن است که خورش را با آن مخلوط کرده باشند».

تصویری زیرخاکی از مغازه برنج‌فروشی در دوره قاجار | ایرانی‌ها از کی برنج‌خور شدند؟ | ریشه اصطلاح پلوخوری
ایرانیان قاجاری در حال خوردن غذایی از برنج

«پلوخوری» از کجا آمد؟

در تاریخ ایران برنج همواره غذایی گران و خوراک ثروتمندان و غذای مخصوص جشن‌ها و مهمانی‌ها بوده است و مردم عادی جز در مناطقی که برنج کشت می‌شد یا به‌وفور در دسترس بود پلو و چلو نمی‌خوردند. حتی مشهور است که در دوره قاجار مردم عادی و فقرا در طول سال فقط یک‌بار پلو نصیبشان می‌شد و آن شب عید نوروز بود.

استفاده از عبارت «پلوخوری» به جای «مهمانی» از گذشته‌های دور به ایرانیان رسیده است؛ روزگارانی که برنج غذای مخصوص ضیافت‌ها بود و ایرانی‌ها به جای اینکه بگویند می‌رویم مهمانی، می‌گفتند می‌رویم پلوخوری. فراگیرشدن مصرف برنج در شهرهای بزرگ ایران هم از دهه ۴۰ شمسی آغاز شد و حالا کار به جایی رسیده که برنج خارجی هم وارد می‌شود تا سفره ایرانی بدون برنج نماند. باید به آقای «ادوارد پولاک» گفت: ایرانی‌ها نه فقط بهشت را که همین دنیا را هم بدون برنج نمی‌توانند تصور کنند!

کد خبر 689307
منبع: فارس

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار تغذیه و آشپزی

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 27
  • نظرات در صف انتشار: 5
  • نظرات غیرقابل انتشار: 30
  • رضا IR ۱۶:۲۴ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۸
    کم کم به دوره قاجار نزدیک هستیم برنج ایرانی خوب کیلویی ۱۲۰هزار تومن دیگر فقرا نمی توانند برنج بخرند ...
    • IR ۱۷:۰۳ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۸
      53 10
      برنج گران بود چون ایران کشوری خشک است و قابلیت تامین برنج مورد تقاضای همه جمعیت خود را نداشته و ندارد. اما الان هر تن برنج حدود ۱۲۵۰ دلار است و یه بشکه نفت بالاتر از ۱۰۰ دلار. یعنی میتوانیم با ۱۳ بشکه نفت بیش از ۱۰۰۰ کیلو برنج وارد کنیم
    • داود IR ۲۲:۳۰ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۸
      14 12
      همین الان برنج کیلویی ۱۷۵هزار تومان هم در بازار هستش
    • IR ۱۰:۳۴ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۹
      13 31
      من الان گدا سراغ دارم روزی۳میلیون درآمد داره،حالا برنج بشه کیلویی ۱میلیون اون میخوره خوبشم میخوره،فقیر کجا بوده
    • NL ۱۰:۳۷ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۹
      21 6
      چقدر عقب ماندگی از سر و روی ایرانیان زمان قاجار می بارد
    • ناشناس IR ۱۷:۳۷ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۹
      8 0
      خطاب به ۱۷:۰۳ برنج گران "بود"؟! نخیر جناب برنج گران "شد". عرض همین یکی دو ساله قیمت برنج نزدیک ده برابر شد.
  • اکبر IR ۱۷:۱۴ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۸
    کم کم برنج هم از سفره فقرا پر کشیده فقط نان خالی
    • فرزاد ملقب به فری IR ۱۰:۵۳ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۹
      20 16
      هر کی ناراحته ازین کشور بره😅 به سلامت
    • ایرانی IR ۱۲:۰۶ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۹
      17 2
      کسی که نمیتواند خوراک خودش رو تامین کنه چه طور پولش میرسه ازکشور بره واصلا زبان خارجی بلد نیستند پس باید دولت به فکر وضع اونا باشه
    • فری IR ۱۲:۳۱ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۹
      6 3
      عزیزم کلا تمام حرفای من شوخیه زیاد جدی نگیرید
  • IR ۱۸:۱۱ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۸
    44 8
    خدا خودش به هممون رحم کنه.عاقبت بخیرمون کنه
    • IR ۲۱:۱۵ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۸
      26 16
      نون خالیم دیگه کسی نمیتونه بخوره نمیدونم دولت میخوادچیکارکنه بامردم الانم دوباره یه مریضی انداختن بجون مردم
    • فرزاد ملقب به فری IR ۱۰:۵۵ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۹
      3 4
      دوتاتون به سلامت😆😆😆
  • IR ۱۸:۴۷ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۸
    19 6
    برنج چمپا و گرده در چهارمحال بختیاری خوزستان و فارس
  • رضا محمدی IR ۱۹:۰۴ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۸
    33 13
    ایرانی ها مدتی مثل دوران قاجار زندگی میکنن..این اولش ..کم کم پدر میخوره و به فرزند نمیده...عجب مدیرانی داریم نترسید این هم میگذرد
  • شاکی IR ۱۹:۴۵ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۸
    22 4
    با توجه به نوع لباس در تصویر مغازه برنج فروش قاجار مشخصا به جنوب و مرکز ایران مربوطه نه شمال ایران
  • خادمیان ۱۹:۵۸ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۸
    17 7
    برنج! در واقع اصل آن به رَنج هست. با رنج و سختی بعمل می آید.
  • IR ۲۱:۱۷ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۸
    30 4
    فعلا که آقایون دولتی دارن میگن اوضاع گل و بلبله و مردم دارند تو زندگی شون کیف می کنند.راست هم میگن وقتی روغن 100 تومانی شد 400 هزار تومان،روغن 14 هزار تومانی شد 63 هزار تومان و مرغ و تخم مرغ و شیر و گوشت هم که دیگه نیازی به گفتن ندارد.نفری 30- 400 تومان یارانه دادند ده برابر قیمت ها رو بردند .خدا خیرشون بده!
  • علي IR ۲۲:۰۹ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۸
    13 5
    قبلا فکر میکردم ایرانی نیستم چون بچه که بودم از برنج حالم بهم میخورد و درعوض نان جو را دوست داشتم!!! اما حالا فهمیدم این غذا بیشتر بومی شرق آسیا بوده و طبیعی هست ایرانی ها از نان ها و آش ها بیشتر از برنج خوششان بیاید
  • IR ۲۲:۳۰ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۸
    17 28
    چرا دولت های قبل اجازه داده زمین های شالیزار شمال کشور را تغییر کاربری بدهند وتبدیل به باغات پرتغال و کیوی ومرکبات نمایند والان بایستی مردم ایران برنج کیلویی 150000هزار تومان ایرانی خریداری کنند تا شکم زن و بچه ها یشان را سیر نمایند گرانی وتورم دمار از روزگار مردم ایران در اورده است...
  • نادری IR ۲۳:۲۵ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۸
    8 13
    یه ضرب المثل قدیمی میگه : " هر جا پلو ' همان جا بدو " !!
    • فرزاد ملقب به فری IR ۱۰:۴۳ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۹
      3 2
      گوینده این ضرب المثل قدیمی کیه؟نادر خان قاجار😅😅
  • IR ۰۵:۵۸ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۹
    11 3
    گرانی نتیجه رانت خواری است
  • فرهاد IR ۰۸:۵۰ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۹
    10 3
    همین الانشم شده سالی ی بار. تاریخ تکرار میشه
    • فرزاد ملقب به فری IR ۱۰:۴۷ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۹
      7 2
      اتفاقا اگر بخواد تاریخ تکرار شه چون سوالات رو میدونیم چیه همه ۲۰میشن😅
  • امیر عزیزی راد IR ۱۱:۲۱ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۹
    3 2
    عالی ،آموزنده وخوشمزه بود.🤗🤣
  • Reza IR ۱۷:۴۲ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۹
    6 0
    پاسخ به ۱۰:۳۴ چی میگی برای خودت الان قشر متوسط هم با این قیمت سرسام آور برنج فوقش بتونه برنج درجه چندم و غیر ایرانی بخره بعد تو داری میگی حتی فقیر ها هم برنج میخورن و "فقیر کجا بود" ؟؟!! یکم از خودت خجالت بکش، انکار تا کجا آخه. یک جور حرف میزنی انگار مردم همه پولشون رو برای برنج میدن و به جز برنج خرج دیگه ای ندارن.